Aardbeien in soorten en maten ...
In aardbeienland is er veel onderscheid mogelijk: zaadecht of niet, grootvruchtig of klein, doordragend of junidragend. Als vroegere aardbeienplukster dacht ik dat alle aardbeien in juni worden geoogst. Ik wist ook dat bosaardbeitjes heerlijk zijn en verwarde ze ook nog eens met de indische aardbei - tot ik ze proefde. De indische aardbei is een bodemkruipertje met op aardbeien lijkende vruchtjes. Volgens sommigen zijn ze zelfs giftig, maar lekker zijn ze in elk geval niet. Maar hoe zit het met al die "echte" aardbeien? Als je kijkt waar ze vandaan komen en hoe ze gekweekt worden, zal veel je duidelijker worden.
Bosaardbeien (Fragaria vesca)
Dit is een inheemse aardbeiensoort die kleine, aromatische vruchtjes heeft. Op een aantal plaatsen in Nederland en België komen bosaardbeitjes in het wild voor. De plantjes hebben niet veel uitlopers (lange stengels waaraan nieuwe plantjes zich vormen) maar ze zaaien wel makkelijk uit. En daarbij zijn ze "zaadecht": de nieuwe planten hebben dezelfde eigenschappen als hun ouders.
Het zijn prima plantjes voor in de border of als bodembedekkers en ze verdragen wel wat schaduw. Je kunt ze ook goed in potten of bakken kweken. Het zaad is niet duur en vaak zul je merken dat ze zichzelf uitzaaien zonder dat je er iets extra's voor hoeft te doen.
Grootvruchtige aardbeien
De "gewone" aardbeien, die we allemaal wel kennen, zijn bij ons niet inheems. Ooit zijn er twee aardbeiensoorten, de Fragaria virgina uit Noord-Amerika en de Fragaria chiloensis uit Zuid-Amerika, in Europa ingevoerd en veelvuldig gekruist. Alle soorten aardbeien met grote vruchten stammen van deze kruisingen af.
Dit kruisen heeft interessante gevolgen voor de aardbeienplanten gehad: ze zijn niet "zaadvast" of "soortecht". Dit betekent dat de nieuwe planten die je uit zaad opkweekt, steeds iets andere eigenschappen zullen hebben dan de moederplanten hadden. Had je je ooit afgevraagd waarom men bij de aardbeienteelt altijd met het afleggen van nieuwe plantjes werkt (de zgn. uitlopers) en geen nieuwe rijtjes inzaait? Dit is dus de reden: wil je planten met dezelfde eigenschappen als de moederplant hebben, dan lukt dat dus niet met zaad.
Overigens kun je altijd toch gewoon wat zaad laten drogen (het is lastig, net als met tomatenpitjes...) en toch inzaaien en kijken wat eruit komt, maar een groot deel van het materiaal schijnt niet echt succesvol te zijn. Je zult als een kweker moeten experimenteren, de goede planten selecteren en daarmee verder kruisen en kweken. En uiteindelijk doen de meeste mensen het daar niet voor, ze willen gewoon lekker veel grote aardbeien, toch?
En toch ... grote aardbeien zaaien
Ondertussen wordt er nog steeds veel gekruisd en gekweekt en sinds een tijdje kun je nu toch aardbeienzaad kopen van grote aardbeien. Het schijnt dat kwekers er niet echt aan willen, maar wij amateurs konden het natuurlijk niet laten. Hoe werkt het?
Via een vrij ingewikkeld proces van kweken, selecteren, een aantal malen inteelt en weer kruisen met een andere inteeltlijn, is men er in geslaagd zaad te verkrijgen waaruit je eenmalig planten met vooraf duidelijk bekende eigenschappen kunt kweken. Dit gaat 1 keer goed. Neem je daarna weer zaad van de planten die je hebt opgekweekt, dan is de zekerheid weg en kun je weer vanalles verwachten.
Er is veel werk aan en daarom is het zaad veel duurder dan bijvoorbeeld dat van bosaardbeitjes. Toch is het leuk om eens aardbeien vanuit zaad op te kweken. Hieronder kun je lezen wat onze ervaringen hiermee zijn.
Overigens staat er een heel uitgebreide toelichting van het bovenstaande met duidelijke foto's op de volgende webpagina: http://www.plantaardig.com/groenteninfo/aardbeien_zaaien.htm.
Onze eigen ervaringen:
Wij wisten dus in het begin helemaal niets over de problemen bij het zaaien van aardbeien. We kochten gewoon zaad omdat we van zelf zaaien houden. De zaden zijn zo klein dat ze in een plastic hulsje worden aangeleverd, anders verdwijnen ze in de naden van het zaadzakje.
We kochten zaden van de soort Sarian F1, een ras dat heerlijk grote zoete vruchten heeft. Ook hier is via inteelt en zorgvuldig kruisen een hybride soort ontstaan die éénmalig, bij de eerste zaai dus, inderdaad die grote zoete vruchten moet geven. Als ik daarna het zaad van die grote vruchten weer uitzaai, kan ik dus heel wisselende resultaten krijgen. Maar goed, daar wisten we dus niets van, gewoon gezaaid in een plastic bakje en met doorzichtige folie afgedekt in de vensterbank gezet.
|
